یکی از ویژگیهای هنر مند ایرانی این است که همواره هنر را با زند گی خود امیخته وبیشترین ذوق هنری خود را در حر فه ایی که دارد میگذارد. 

گچبری گل وبرگ با تنوع بی انتها،گچبری نقشهای ظریف ودر هم بافته هندسی ،اشکال در هم پیچیده وعبا رات خوشنویسی ،اشکال طبیعی 

طرحهای اسلیمی از شاهکار های هنر گچبری دوران اسلامی میباشد به گواهی ارایه های گچبری که هیئت المانی در ویرانه های مدائن(تیسفون)

کشف کرده اند واکنون در بخش موزه های برلین نگهداری میشود وهمچنین به گواهی نقشهای گچبری که در نزدیکی ورامین بدست امده است 

واکنون در موزه پنسیلوانیای امریکا نگهداری میشود نشان میدهد که ایرانیان از روزگار ساسانی از گچ وگچبری برای نقشهای تزیینی استفاده میکردند 

از ویزگیهای معماری(گچبری)اسلامی ایران گوناگونی عناصر معماری آن نیست بلکه ذوق سلیم،وضوح ظرافت گچبری،تناسب درست طرحها،وامیزش

کلی هنر های کاربردی وسازگاری بین عناصر معماری میباشد .گچبری که از شاخه های معماری است که از زمان هایی بسیار دوربوده وفقط شکل و

شیوه ی آنها متفاوت بوده است.هنرمندان خلاق گچبری با خلق گچبری های زیبا با فنون های مخصوص گچبری را به درجه ای رسانده وکامل کرده اند

وچنان نقش های بی بدیعی به اجرا در آورده اند که نظر هنرشناسان ،دانشمندان داخلی وخارجی را به خود جلب کرده اند.وآنها را علاقه مند به این هنر 

قدیمی وزیبا کرده اند.

ماده گچ هم که از نظر ارزان بودن وصرف وقت کمتر نسبت به مصالحی مانند آجر وگچ وچوب چون آسانتر وبه هر گونه سطح میچسبد ونتیجه کار به سرعت

به دست می آید،وحتی در صورت لزوم میتوان آن را تغییر یا تجدید کرد وقابلیت شکل پذیری آن  این فرصت را برای هنرمندان گچبری فراهم میسازد تا

بتوانند تزیینات ونقوش تزیینی دلخواه کارفرما را به وجود بیاورند.

تاریخچه گچبری:براساس یافته های باستان شناسی قدیمی ترین آثار گچبری متعلق به دوران ایلامی میباشد.در دوران هخامنشیان هم از گچ وگچبری

برای پوشش ستونها استفاده میشده مانند ستون های تالار خزانه داریوش در تخت جمشید،در کاخ شوش که متعلق به دوران هخامنشیان میباشد 

قطعه ای از گچبری گل لاله را پیدا کرده اند.در روز گار اشکانیان در کاخ های نسا،وکوه خواجه از گچ برای پوشش دیوارهای خشتی استفاده شده است.

که روی این گچبریها وگچ کاری های نقوش حیوانی  وانسانی رنگ آمیزی کرده اند.اما در روز گار ساسانیان از گچ علاوه بر کاربرد پوششی آن از گچ برای 

کنده کاری گچبری،وگچبری قالبی نیز استفاده میشده است.هر چند بسیاری از محققان وجود تکنیک گچبری به این دوره را انکار کرده اند ولی قطعات

گچبری بدست آمده از این دوره گویای این واقعیت میباشد.که نمونه آن در موزه دلفی نگهداری میشود وبه آن گچبری ترخان میگویند که این گچبری ها

بصورت قالبی جداجدا قالب گیری شده وبعد در کنار هم قرار گرفته اند.از گچبریهای بسیار زیبای دوران ساسانی میتوان به قصر مداین،ورامین،نیشابور،

کیش ودامغان اشاره کرد.گچبرهای از گذشته بجا مانده در دورانهای مختلف هم اکنون زینت بخش موزه های سراسر جهان میباشند.از شواهد بدست

آمده معلوم میشوذکه گچ از عناصر مهم برای تزیین در این دوره بوده است.دژ معروف قلعه دختر در این دوره بوسیله ی سنگ های بزرگ وملات گچ ساخته

شده بودند وکاخ های آنها با تزیین های مختلفی گچبری شده بود.

 تالار بسیار زیبای پیشاپورکه دارای 64 طاقچه بوده سقف ایوان های آن با گچبری های برجسته اژدها وگل وبرگ تزیین نموده اندوسطح جانبی  ایوان ها

با گچبری های ستون نما که معمولا با حاشیه های سیاه ورنگهای قرمز ونوارهای آبی رنگ تزیین شده بودند.تقارن در گچبری،تکرار نقش های گچبری،

استفاده از طرح های دومعنایی مانند گل وبلبل،وجود قطعات مربع شکل از ویزگی های گچبریهای آن زمان بوده اند.

گچبری دوران اسلامی وتکنیک های آن

گچبری در دوران اسلامی  با تکنیک های مخصوصی انجام میشده که یکی از آنها تکنیک قالب گیری است  که با استفاده از خمیر گچبری مورد

نظر رادر قالب ریخته وبعد از خشک شدن در محل مورد نظر نصب میکردند.

 از روشهای دیگر وتکنیک های دیگر گچبری معمول ترین ومرسوم ترین آن تکنیک کنده کاری یا گچبری عمقی میباشد.به این صورت که طرحی را که

میخواهند گچبری کنند در آن محل خمیر آماده شده گچ را به ضخامت تقریبی طرح مورد نظر گچبری بر روی سطح میکشند  بعد از اینکه سطح گچبری

خشک شد شروع  به انداختن نقش روی گچ کرده وبا وسایل گچبری مانند دم بر،بومخوار،نقاله و...طرح مورد نظر را میبرند تا گچبری نهایی بدست بیاید.

 برای نقش اندازی روی سطح هم میتوان از روش گرته زنی  استفاده کنند یا عینا نقش گچبری را روی سطح بکشند.

گچبری دارای انواع سبک ها میباشد مانند:گچبری برجسته،گچبری زبره،گچبری برهشته،گچبری معرق،گچبری مشبک،گچبری شیری شکری،گچبری الوان

گچبری تخمه آوری و....

پیدایش هنر گچبری در دوران اسلامی :بزرگترین تغییر در فرهنگ تمدن ایران در قرن هفتم میلادی رخ داد.هنرها وصنایع با ظهور اسلام وگسترش آن تحت

تاثیر فرهنگ اسلام قرار گرفتند با ورود فرهنگ اسلامی روح تازهای به انواع هنرها از جمله گچبری دمیده شد.قبل از دوران اسلامی اعراب جاهلیت

که انواع بت ها را در اشکال گوناگون میپرستیدند،تصویر نگاری در آن زمان هم  هم نوایی با بت پرستی داشت اما بعدها با با توجه به احادیث وروایاتی

که وجود داشت  این اجازه را به مسلمانان میداد تا مساجد را نیز تزیین کنند.انواع هنرها واز جمله گچبری در آن زمان یا در خدمت درباریان بوده که فارغ

از مذهب بودند یا این هنر(گچبری)در خدمت مذهب وآرمانهایی مذهبی بوذ.ودر این راه بکار گرفته میشد.هنر گچبری درباری در تزیین ونقش نگاری بی حد

ومرز وبدون استثنا بود،اما در هنر گچبری مذهبی گچبریهای اجرا شده به دور از شرک وبت پرستی بود.

بهترین وظریف ترین نوع گچبری در قرن هشتم هجری داخل طاق نمای  محراب مسجد جامع ارومیه اجرا شده است.این گچبری به حدی وقت گیر ودشوار

بوده وصبر وحوصله زیادی هم میخواسته  که گچبران آن زمان کمتر از این مدل گچبری ها انجام داده اند.این گچبریهای به علت ظریف بودن وشکننده بودن

آنها نمونه های کمتری از خود به جا گذاشته اند.ونحوه اجرای این گچبریها با توجه به نمونه های باقی مانده از این گچبری ها نشان میدهد که هنرمندان

گچبر ابتدا لایه ای از گچ را بافاصله حدود 15 الی 25 سانتی متر از زمینه اصلی ایجاد کرده وپس از گرفتن گچ شروع به طرح اندازی  کرده ونقش مورد نظر

را به صورت مشبک بوجود می آوردند.